DANİMARKA EĞİTİM SİSTEMİ, Aralık 2022

Danimarka'da zorunlu eğitim çağı 6 yaş ile 16 yaş arasındadır. Zorunlu eğitim, 10 yıllık ilköğretim öğrenim sürecinden oluşan, bir yıllık okul öncesi anasınıfı eğitimi ve dokuz yıllık ilköğretim eğitimini kapsar.

Danimarka'da zorunlu eğitim kavramı tanımlanırken, velinin öğrenciye ilköğretim okulu veya dengi eğitimi vermesinin zorunlu olduğu vurgulanmaktadır. Bu nedenle eğitim zorunlu, ancak öğrenciyi okula göndermek zorunlu değildir, ancak bu durum oldukça nadir görülmektedir.

İlköğretimden mezun olan öğrenciler, 9. sınıfta girdikleri sınav sonuçlarına ve not ortalamalarına göre zorunlu olmayan ortaöğretime devam edebilirler. Ortaöğretim, mesleki eğitim, akademik lise, meslek lisesi eğitimi olarak üç ana yol üzerinden ilerler. Öğrenciler, ilköğretim ortaöğretim kurumlarına devam etmektedirler.

Dünya Bankası’nın 2018 verilerine göre Danimarka’da GSYH’nin %6,8’i eğitime ayrılmıştır. OECD’nin yine 2018 yılı verilerine göre GSYH’sinin %5,2'sini temel ve mesleki eğitime ayıran Danimarka, OECD ülkeleri ortalamasının 0,3 puan üzerinde yer almaktadır.

Okul Öncesi Eğitim: İlköğretim okullarında anasınıfı uygulaması resmi olarak 1963 yılında başlamıştır. İlköğretim okullarının anasınıfı 6 yaşına girmiş öğrenciler için zorunlu eğitime dahil olup, yerel yönetimlerin sorumluluğundadır. Öğrenci, özel durumları göz önünde bulundurularak ve velinin talebi üzerine olması gerekenden bir sene önce ya da sonra anasınıfına başlayabilir. Anasınıfında, Danca, matematik bilinci, bilim, yaratıcılık, müziksel ifade, kararlılık, birliktelik dersleri müfredatın içerisindedir.

Birinci Kademe Eğitim (İlkokul-Ortaokul): Danimarka'da toplam 10 senelik zorunlu eğitim olan ilköğretim okulları, (Folkeskole) 6- 16 yaş aralığındaki öğrencilerin devam ettiği okul öncesi anasınıfı ile ilkokul ve ortaokulu (1.-9. sınıflar) kapsamaktadır. Zorunlu eğitim süresi, öğrencinin isteğine bağlı olarak (genellikle notlarını yükseltmek maksadıyla) bir sene daha uzatılabilir. İlköğretim okullarında zorunlu ve seçmeli dersler mevcuttur. İlköğretimde bütün sınıf seviyelerinde, Danca, Matematik, Beden Eğitimi dersleri zorunludur. İngilizce dersi ise 1. sınıftan itibaren zorunludur. Bilgi iletişim teknolojisi bütün derslerin içeriğine dahil edilmektedir. İlköğretimde farklı sınıf seviyelerinde, tarih, Almanca, Fransızca, müzik, görsel sanatlar, tasarım, fen bilimleri, teknoloji, coğrafya, fizik, kimya, biyoloji, yol güvenliği, sağlık, mesleki ve iş pazarı çalışmaları gibi ders ve konular zorunludur.

İkinci Kademe Eğitim (Lise): Danimarka’da ortaöğretim, akademik temelli ortaöğretim ve mesleki eğitim olarak iki ana kola ayrılmaktadır. Liselerde eğitim 2 ila 3 yıl sürmekte olup, bu süre öğrencinin ilköğretim sonrasında zorunlu olmayan 10. sınıf eğitimi alıp almaması ve seçtiği lise türüne göre değişmektedir.

Temel lise türleri: STX (Gymnasium: 3 yıllık akademik program temelli ortaöğretim kurumları), HHX (3 yıllık akademik program temelinde öğretim yapan ticaret lisesi), HTX (3 yıllık akademik program temellinde öğretim yapan teknik okullar), HF (2 yıllık akademik program temelinde öğretim yapan hazırlık okulları), EUX (meslek lisesi) ve EUD (çeşitli programlarda 1,5 ila 5,5 yıl arası değişen sürelerde meslek okullarında verilen mesleki ortaöğretim).

Ortaöğretim okullarında genel müfredat eğitim bakanlığınca belirlenir. Danimarka'da üniversiteye giriş sınavla yapılmadığı, geçiş öğrencilerin ortaöğretim notlarına göre yapıldığı için öğrenci ortaöğretim eğitimi sırasında hangi mesleğe ve hangi yüksek öğretim programına devam edeceğine karar verir ve bu kararına göre ders seçimi yapar. Özellikle mesleki eğitim alanında seçmeli dersler daha çok çeşitlilik göstermektedir.

Öğrenciler, zorunlu derslerin yanısıra, yükseköğrenimde gidecekleri alana göre belirlenmiş ders paket setlerini de almak durumundadırlar. Bununla beraber, bazı lise türlerinde öğrencilerin mezun olabilmesi için bitirme tezi yazması ve bu tezlerinin de kabul edilmesi gerekmektedir.

Yükseköğretim: Danimarka’da yükseköğretim 5 farklı türde kurum tarafından verilir:

-İşletme Akademileri (Lisans ve yüksek lisans programları bulunur)

-Üniversite Kolejleri (Lisans programları bulunur)

-Denizcilik Okulu (Lisans ve yüksek lisans seviyesinde eğitim verir)

-Araştırma üniversiteleri (Lisans, yüksek lisans ve doktora seviyesinde eğitim verir)

-Mimarlık, tasarım, müzik, güzel sanatlar ve sahne sanatları alanında eğitim veren kurumlar (Lisans, yüksek lisans ve doktora seviyesinde programlar bulunur)

Danimarka'da yükseköğretime devam edebilmek için ortaöğretim bitirme sertifikası ya da muadili bir yeterliliğe sahip olmak gerekmektedir. Bazı bölümlere kabul ise giriş sınavına veya sanatsal portfolyo çalışmalarına göre yapılmaktadır. Yüksek lisansa kabul için ise lisans mezuniyeti gerekmektedir.

Eğitim Öğretim Kademeleri Arasındaki Geçiş ve Değerlendirme Sistemleri:

Danimarka'da ilköğretimi bitiren bir öğrenci, ilköğretim 9. sınıfta aldığı bitirme notuna, ilgi, yetenek ve isteğine göre bir ortaöğretim programına kayıt yaptırır.

Yükseköğretim kurumlarına ise, lise bitirme sınavlarından alınan notlara göre başvuru yapılır. Üniversiteler, münferiden hangi programlarda ne kadar kontenjan açtıklarını yayınlarlar. Öğrenciler ilgili başvuru döneminde bu programlara bireysel olarak başvuru yaparlar ve ilk aşamada lise bitirme sınavlarında aldıkları nota göre yükseköğretim programlarına yerleştirilirler. Herhangi bir programa yerleştirilemeyen öğrenciler için, ülkemizdeki ek yerleştirme sistemine benzer bir uygulama bulunmaktadır.

Son dönemlerde Danimarka'da, üniversite giriş sınavı uygulaması ve üniversiteye giden öğrenci sayısını artırmak amacıyla bazı yükseköğretim programlarına girişte ortaöğretim mezuniyeti şartının kaldırılması konuları tartışılmaktadır.